Op onze hoeve hadden de Franse mitrailleurs zich opgesteld in de top van een paar schelven en de hoevepoort met ijzerdraad vastgekoppeld en er achter enige karren als hindernis. Op de top van de schelven had men open zicht op heel de omgeving naar oost (centrum) toe. Binst waren de gevechten op de OLV parochie aan de gang. Een tijd later echter zijn de Fransen er uit getrokken. Rond 13u30 kwamen enige Franse cyclisten langs onze hoeve in de richting naar Nieuwkerke. Moeder vroeg hen of er gevaar dreigend was. Tot nu toe niet maar later wel zegden ze. Uit schrik vergaarden wij pak en zak en trokken wij op de vlucht in de richting van Nieuwkerke. Een Frans officier deed ons terug keren: “enfermez vous dans votre cave” zei hij. Daarop keerden wij naar huis terug, zo heel ver waren wij nog niet gegaan. Een paar uren reeds was alles stil gebleven en hielden wij ons binnenshuis. Door het venster zagen wij aanhoudend Duitse troepen op de steenweg die de richting Diksmuide optrokken. Uit de omgeving waren vluchtelingen gekomen. Opeens zagen wij een burger opgeschrikt onze hoeve langs voorbij lopen naar de steenweg toe, zich omdraaien en terugkeren op zijn stappen. De Duitsers op de steenweg hadden dit opgemerkt, hielden stil en vuurden hem achterna, van zowat 50 m afstand. Hij werd getroffen in de arm en ging zich schuilen in een houtvumme op ons erf. Wij hadden dit alles staan afloeren door het keukenvenster. Verloren kogel al dan niet, kwam er een door het venster gevlogen en mijn zuster werd in de borst getroffen. Ik ben geschoten, riep zij. Ondersteunend door twee van onze zusters ging zij naar de overzijde van de keuken. Het bloed gulpte op de vloer. Er kwamen nog kogels doorgevlogen door de ruiten. Een van haar zusters legde zich naast haar neer om de stervende met gebeden bij te staan. Vermoedelijk werd zij in de longen getroffen. Binst dien kwamen Duitsers de hoeve opgestormd, sloegen de ruiten stuk en stampten woest de voordeur in en zagen meteen mijn zuster liggen op de vloer. Met de slag was alle geweld lam gevallen en geraakt en keken zij naar de stervende toe. Een onder hen kwam naderbij, stak de hand onder haar hoofd om het zacht op te tillen, bleef toekijken naar de laatste zenuwtrekken om de mond van de stervende. Ontroerd sloeg hij de ogen op naar moeder die tot bij de stervende was genaderd: madame, zei hij, sie is nicht ganz tod. Schade, wir haben befehl bekommen zum schiessen, das können wir auch nicht abhelfen. Hij rees weerom rechtop en geslagen trok hij er met zijn kameraden de deur uit, terug naar de steenweg. De kolonne kon weer verderop doormarcheren… Die gewonde burger werd aangehouden en na onderhoor weerom vrij gelaten. In het hospitaal opgenomen , is van hij zijn verwondingen volledig genezen. Maar dit schieten was de schrik in de gemoederen geslagen en had de omgeving de benen genomen over land en weiden. De Duitsers hadden dit ook gezien en gaven vuur op de vluchtenden. Op 21 oktober twee dagen later dus, werd het lijk gevonden van Cardoen door onze hoeveknecht in een cichoreiveld. Het lijk droeg een diepe keelwonde. Gustaaf Gaytant werd getroffen terwijl hij over een beschutting in wou klauteren: hij lag over de beschutting heen gevallen. Al die bewoners uit de buurt heb ik zien lopen de armen in de hoogte en in de richting naar oost toe, dus zij kwamen terug.

(collectie Dirk Huyghebaert)